Ay: Mayıs 2017

AEI : 1927-1929

Aero Espresso İtalyana (AEI) uçak şirketi 1926 yılındaki deneme uçuşlarında Savoia S55 tipi uçakların geçirdiği kazalar nedeni ile 1927 yılı ve sonrasında uçuşlarına ağırlıklı olarak Dornier Wal tipi uçaklar ile devam etti. Federasyonumuz tarafından 2009 yılında yayınlanan Türk Pulculuğu dergisinden alınan aşağıdaki fotoğrafların ilkinde Savoia Marchetti S55  ikincisinde Dornier Wal tipi uçaklar görülmektedir.

Aero Espresso Mayıs 1927 de Atina’ya yaptığı uçuşlardan sonra Haziran 1927 de İstanbul’a uçmaya başladı. Türk hükümetine aylık olarak verilen ve Haziran 1927 ayı örneği aşağıda görülen tablolarda; giden ve gelen uçuşların tarihi ve saati, uçağın tipi, uçağın pilotu, gözlemcisi, taşınan yolcu sayısı, taşınan koli ağırlığı, taşınan ticari ve resmi mektupların ayrı ayrı olarak ağırlıkları gibi ayrıntıları görebiliyoruz.
Haziran 1927 tablosunda dikkat çekici olan, yurtdışından ülkemize gelen ticari mektuplar olmasına karşılık, Haziran ayında ülkemizden yurtdışına giden ticari mektup bulunmaması ve sadece resmi mektupların yurtdışına gitmiş olması, AEI uçuşları ile başlayan düzenli hava postası taşımacılığının aerofilatelistlere yeterince duyurulmadığı anlaşılıyor.
1927 yılı Eylül ayında İsviçre’nin Zürih şehrine gönderilen, 1927 İzmir Dokuz Eylül sergisi sürşarjlı seriden pullar ile hazırlanmış, özel hava postaları damgası ile damgalanan zarf, AEI  ile Brindisi’ye uçmuş ve zarfın arkasına Posta Aerea Brindisi – Brindisi hava postası varış damgası vurulmuş.

Aerofilatelist Drossos için dönemin pul tüccarı Marcus tarafından hazırlanan taahütlü zarf 1929 yılı başında AEI ile Atina’ya uçmuş zarfın arkasında Büyükdere transit ve Atina varış damgaları bulunuyor.

Yukardaki zarfa benzer şekilde Drossos için Marcus tarafından hazırlanan ve aynı gün Amerika Birleşik Devletlerinde, Pasifik Okyanusu kıyısında Portland şehrine gönderilmiş taahütlü zarf AEI ile Brindisi’ye uçmuş. 1929 yılında Atlantik ötesi posta uçuşları teknik yetersizlikler nedeni ile henüz yapılamadığı için, zarf daha sonra tren ile Napoli’ye oradan Atlantik ötesi seferler yapan bir gemi ile ABD’nin  New York şehrine gitmiş.

ABD posta idaresi 1925 yılından başlayarak çeşitli şirketler ile hava postası taşıma amaçlı anlaşmalar yaparak, CAM (Contract Air Mail) denilen hava postası hatları ile 1929 yılında ülkelerinin nerede ise her noktasına hava postası gönderilebilmesini sağlayan alt yapıyı kurmuş bulunuyordu.

Zarfın arkasında bulunan çok sayıdaki transit damgası arasında, 1 Şubat tarihinde New York şehrine ulaşan zarfın, 2 Şubat tarihinde ülkenin diğer ucunda Pasifik kıyısında bulunan Portland şehrine ulaştığını gösteren damgalar bulunmakta. Zarf  yolculuğunun son uçuşunu CAM 8  hattında Pacific Air Transport havayolu şirketi ile yapmış olmalı.

CIDNA : 1927-1929 Yurtdışı

Ülkemize hava postası taşıma izinini alan CIDNA hava yolu şirketi sonraki yıllarda da başta uçuş rotası üstündeki ülkelerden olmak üzere hava postası taşımaya devam etti,  ancak diğer ülkelerin aerofilatelistlerinin de zaman zaman ülkemize hava postası gönderdiği görülmektedir. 
Çekoslovakya’nın başkenti Prag şehrinden 1929 yılında, uçak sürşarjlı pullar ile taahütlü olarak İstanbul’a gelmiş Hava postası zarfı, zarfın arka yüzünde İstanbul ve Galata varış damgaları var.
1918 yılında Çekoslovakya’nın kuruluşunda onlara verilen bugün Ukrayna sınırları içinde bulunan Uzhorod şehrinden Prag’a  Çekoslovakya’nın ulusal hava yolu CSA  ilk uçuşu ile taşınan ve ülkemize gönderilen 1929 tarihli özel ilk uçuş damgalı hava postası zarfı, zarfın arka yüzünde İstanbul ve Galata varış damgaları bulunuyor.

Macaristan’dan 1929 yılında ülkemize gönderilen, Macar uçak pullu hava postası gönderisi, zarfın arkasında Galata varış damgası var.

1929 yılında Bükreş’ten  ülkemize gönderilen uçak pullu ve Romen uçak postası damgalı hava postası gönderisi.

Lahey Konferansı damgalı, 1929 yılında KLM uçuşu ile Viyana’ ya gitmiş oradan İstanbul’a uçmuş hava postası kartı, kartın arkasında Viyana, İstanbul, Galata varış damgaları ve Hollanda’nın İstanbul konsolosluğu damgası bulunuyor. O dönemde yeni denenmeye başlanan postayı hızlandırmak amacı ile yapılan gece uçuşu ile taşınmış olması dikkat çekici.

İsveç AB Aerotransport şirketinin Stockholm Viyana uçuşlarına başlamasından faydalanarak gönderilmiş, 1929 özel ilk  uçuş damgalı hava postası zarfı. Zarf her ne kadar Kıbrıs’ın Limasol şehrine gönderilmiş ise de İstanbul’a kadar CIDNA tarafından taşınmış, ülkemizden Kıbrıs’a normal posta ile gitmiş olmalı.

CIDNA : 1927-1929

1926 Yılında başlayan düzenli CIDNA uçuşları ve bu uçuşlarda düzenli hava postası taşıması daha sonraki yıllarda da devam etti. Bu yıllarda ülkemizden sadece CIDNA uçuş rotası üzerinde bulunan ülkelere değil Luft Hansa bağlantısı ile Almanya ve kuzeyinde bulunan ülkelere, Fransa üzerinden Afrika ülkelerine hava postası taşıması yapıldığını görmekteyiz. 
Koleksiyonumdan seçtiğim bazı örnekleri aşağıda paylaşıyorum.
Raphael Cohen tarafından, Ayyıldız serisinden tamamen ve kısmen dantelsiz pullarda kullanılarak, hazırlanan aşağıdaki 1927 tarihli hava postası gönderisinde Hava Postaları etiketi ve Hava Postaları İstanbul damgası bulunuyor, Viyana Hava Postaları varış damgasıda ön yüze uygulanmış.

Almanya’nın Berlin şehrine 1927 yılında hava postası ile giden zarfta özel etiket kullanılmamış, fransızca ve almanca hava postası yazısı el ile yazılmış ve özel hava postaları damgasıda bulunmuyor. Zarfa aktarma için uçaktan indiği Fürth-Nürnberg ve Frankfurt hava limanlarında lineer uçak kaşeleri ve varış damgaları uygulanmış

İndirimli basılı madde tarifesi ile Berlin’e giden 1927 tarihli Hava Postaları İstanbul damgalı zarfta, kırmızı kalemle yazılan tayyare yazısı dışında daktilo ile almanca hava postası ile yazısı bulunuyor.
Ayrıca zarfta lineer Fürth-Nürnberg hava postaları kaşesi ve dikdörtgen Berlin hava postaları kaşeleri ile Berlin varış damgası var.

1927 yılında Fas’ın Kazablanka şehrine gönderilen hava postası gönderisi Paris şehrine kadar CIDNA ile uçtuktan sonra Küçük Prens ve Gece Uçuşu kitapları’nın yazarı olan Alexander Saint-Euxpery’nin o dönemde yöneticilerinden olduğu fransız Aeropostale şirketi ile Kazablanka’ya uçuşuna devam etmiş olmalı.

1928 yılında Berlin şehrine gönderilen hava postası gönderisinde mavi kalemle yazılmış tayyare yazısı görülüyor, ön yüzünde Fürth-Nürnberg ve Dresden şehirlerinde uygulanan uçak postası kaşeleri bulunuyor. Pullar İstanbul’da yapılan Telgraf kongresi sırasında kullanılan Türkçe ve fransızca İstanbul’u ziyaret ediniz sloganlı makine damgası ile damgalanmış. Arka yüzde Fürth-Nürnberg hava limanı transit damgası bulunuyor.

Raphael Cohen’in Viyana adresine hava postası ile 1928 yılında gönderilen bu kartpostala Hava Postaları etiketi yapıştırılmış ve Hava Postaları İstanbul damgası ile damgalanmış, karta Viyana varış damgasıda uygulanmış.

Hava Postaları İstanbul damgasında farklı hava sözcükleri
Sağda birinci tip; elif harfi vav harfinden sonra
Solda ikinci tip; elif harfi vav harfinin üstünde

1929 yılında Zittaw şehrine hava postası ile gönderilen antiyeye Hava Postaları İstanbul damgasının  ikinci tipi uygulanmış. İkinci tip damga Hava sözcüğünde vavdan sonra gelen elifin vav harfi bittikten sonra değil vav harfinin üstünde olması ile kolaylıkla ayırt edilebilir.  Fürth-Nürnberg ve Dresden uçuş kaşeleri ile Fürth-Nürnberg havalimanı transit damgalarıda ön yüzde bulunuyor.

AEI – Yabancı Hava Postaları

Aero Espresso Italiana Anonim Şirketi (o dönemki adı ile Aero Espresso Nakliyat-ı Havaiye Şirketi) 1 Ağustos 1926 tarihinde Atina bağlantılı Brindizi İstanbul uçuşlarına başlayınca, CIDNA uçuşlarının başlaması ile görülene benzer şekilde, dönemin aerofilatelistleri için malzeme üretme fırsatı ortaya çıkmış oldu.

İtalyan pul tüccarları İlk Brindizi İstanbul uçuşu olan 4 Ağustos tarihli uçuştan sonra gerçekleşen 9 Ağustos ve 16 Ağustos günleri gerçekleştirilen uçuşlar ile taşınan, aşağıda görülen hava postası malzemelerini üretmişler.

Aşağıda görülen iki örnek ise İsviçre’nin Lozan şehrinden Ankara’ya gönderilen bir kart ve İstanbul’a gönderilen bir zarf.
Görülebileceği gibi Ankara’ya gönderilen kart 1 Ekim tarihinde Lozan şehrinden hava postası ile gönderilmiş,  6 Ekim tarihli AEI uçuşu ile Brindisi’den uçmuş acak 11 Ekim günü Ankara’ya varabilmiş.  Dönemin düzenli çalışan posta sistemi ile aynı sürede gönderinin tren ile gitmesi halinde yanıtının alınması olasılığı bile var, kısaca hava postaları henüz hızlı bir iletişim sağlamaktan uzak durumda.

Aşağıda görülen iki örnek 1926 yılında Atina’dan İstanbul’a hava postası ile gönderilmişler, ilk zarf dünyanın önemli aerofilatelistlerinden Pandelis Drossos tarafından yapılmış, her iki zarfta da Yunanistan posta idaresinin iki dilde hava postası kaşesi bulunuyor.