Ay: Şubat 2018

Uluslararası Havacılık Federasyonu ( Federation Aeronautique International / World Air Sports Federation ) kısaca FAI adı verilen federasyon, dünyada hava sporları ile ilgilenen kuruluşların üye olduğu ve hava sporları yarışmalarının düzenlenmesi amacı ile kurulmuş uluslararası bir yapıdır. İlk FAI  Hava Olimpiyatları 1997 yılında ülkemiz tarafından düzenlenmiştir ve 2020 yılında yapılacak Hava Olimpiyatları yine ülkemizde düzenlenecektir.

1954 yılında FAI toplantısı ülkemizde düzenlenmiş ve bu toplantı anısına posta idaremiz bir anma pulları serisi çıkarmıştır.

Altta 1954 FAI Konferansı anma serisi pulları ile dönemin pul tüccarı Memduh Altınay tarafından hazırlanarak İstanbul dan Amerika Birleşik Devletlerine uçak postası ile taahütlü olarak gönderilmiş ilk gün zarfı görülmektedir. Zarfın arka yüzünde Yeşilköy havalanı transit geçiş damgası ve New York varış damgası bulunmaktadır.

Ankara’dan Amerika Birleşik Devletlerine  taahütlü uçak postası ile gönderilmiş ilk gün zarfında filatelistimiz Şadan Barlas Devlet Hava Yolları tarafından bastırılan uçak postası etiketini kullanmıştır.

Dönemin önemli pul tüccarları olan Atanas Küçükis ve Kamer Arıkan tarafından hazırlanan ilk gün zarfları aşağıda görülebilir. Kamer Arıkan zarflarında konferans süresince Yıldız Sarayı Şale köşkünde posta idaremiz tarafından açılan geçici postahane tarafından kullanılan özel damga bulunmaktadır ve zarflardan ikincisinde Türk Hava Kurumumuzun konferans dolayısı ile çıkardığı yardım pulu kullanılmıştır.

1950 Mayısında yapılan seçimleri populist söylemleri ile kazanan Demokrat Parti’nin kurduğu hükümet, 1950 yılı Haziran ayında Kore savaşı’na asker yollamaya karar verdi. Atatürk’ün “Yurtta sulh, dünyada sulh” ilkesine uyularak Kurtuluş Savaşımızdan beri 30 yıla yaklaşan süre savaşmamış olan ordumuz Tugay seviyesinde katıldığı Kore savaşında, Amerika Birleşik Devletleri’nin Sekizinci ordusuna bağlı olarak North Star – Kutup Yıldızı  kod adı ile savaşmıştır, bu savaşta yüzlerce Türk genci Korenin karlı dağlarında hayatını kaybetmiştir.

Ülkemizden uzaklarda gerçekleşen bu savaşta askerlerimiz ve yakınları arasında iletişim sağlanmasında zorluklar yaşanmıştır. Savaş sırasında askerlerimiz Amerikan ordusunun bir parçası kabul edildiği için, askerlerimizin ülkemizdeki yakınları ile yazışmaları Amerika Birleşik Devletleri sahra postası (APO-Army/Air Force Post Office) ile yapılabilmiştir. Ülkemizden askerlerimize gönderilen mektuplar için ise sahra postası adresi TAPO (Turkish Army Postal Office) 5401 Tokio JAPAN kullanılmıştır.

Altta görülen yazışmalarda farklı askeri sahra postası damgalarından örnekler ile askeri uçak postası ile Kore’den ülkemize gönderilen zarflar bulunmaktadır..

1950 yılında yönetime geçen Demokrat Parti 1951 yılında çeşitli illlerin Ticaret Odaları delegelerini bir araya getirerek bir “Sanayi Kongresi” gerçekleştirdi, bu kongre anısına posta idaremiz 1949 yılında bastırdığı üç büyük şehrimiz üzerinde uçak resmi olan pul serisinden postada kullanılamayan  5, 30 ve 50 kuruş değerlerde olan pullar üzerine kırmızı renkli “Sanayi Kongresi 9 Nisan 1951” üstbaskısı yaparak satışa çıkardı. Satışa çıkarıldığı gün iki üç saat içinde tükenen ve bulunamaz olan pullar ile ilgili gazetelerde haberler çıktığı görüldü. İlginç olan ise savaş sonrası başlayan ABD hibeleri yüzünden uçak fabrikasını kapatan ülkemizde yapılan bir Sanayi Kongresi için, uçak konulu pulların seçilmesi.

Aşağıda posta idaremiz tarafından Almanya’da bulunan bir yayın kuruluşuna, taahütlü uçak postası ile gönderilmiş tam seri Sanayi Kongresi anma pullu ve ilk gün posta damgalı bir zarf görülmektedir. Altında ise posta idaremiz tarafından kongrenin yapıldığı Dil Tarih Fakültesinde açılan geçici postahanede kullanılan özel damga ile damgalanarak taahütlü olarak uçak postası ile Amerika Birleşik Devletlerine gönderilmiş bir ilk gün zarfı görülmektedir.

Yukarıda Devlet Hava Yolları tanıtım vinyetleri/etiketleri görülmektedir. Daha önceki yazılarımda Savunma Bakanlığına bağlı olarak çalışan  Havayolları Devlet İşletme İdaresinin 1933 yılında kuruluşunu, daha sonra 1935 yılında kuruluşun Devlet Hava Yolları adı ile Bayındırlık Bakanlığına bağlı olarak sivil hale gelmesini detaylı olarak anlatmıştım. İkinci Dünya savaşı süresince geliştirilen yurt içi hava alanları ve savaş sonrası önce Atina sonra Kahire uçuşları ile yurt dışı uçuşlara başlayan Devlet Hava Yolları yeni alınan uçaklar ile hızla gelişmiş ve bir süre sonra Türk Hava Yolları adı altında yeniden yapılandırılmıştır.

Altta Devlet Hava Yollarına ait savaş sonrası dönemde kullanılan iki farklı uçak yolcu bileti görülmektedir. İlki tamamen Türkçe iken ikincisi çift dilde Türkçe ve İngilizce olarak hazırlanmış.

İlk tip biletin ön kapağında savaş sonrası DHY filosuna dahil olan ABD yapımı DC3 model uçak, arka kapakta ise yurt içinde uçulan alanlar bulunan harita resimleri bulunuyor.

Yurt dışı uçuşların başlaması sonrası Devlet Hava Yolları-DHY ve Yunan Devlet Hava Yolları-TAE karşılıklı olarak birbirlerinin biletlerini satmaya başladılar. Altta DHY den TAE ye gönderilen DHY uçak etiketli bir zarf görülmektedir. Zarftaki pullara dikkat çekmek istiyorum; 1950 seçimlerinde Demokrat partinin yönetime gelmesi sonrası İsmet İnönü resimli posta pulları normal posta pulu olarak kullanımdan kaldırılmış ve bu pullar üzerine İnönü’nün resmi görünmesin diye ayyıldız ile üstbaskı yapılarak sadece resmi yazışmalarda kullanılmıştır.