Pul portföylerinin değerleri

PTT geçmişte çok nadir olarak, gerçekten önemli bir olayı anmak için pul, zarf, antiye veya benzeri filatelik malzemeleri karton kapak içerisinde portföy diye isimlendirdiğimiz şekilde satışa sunmaktaydı, ancak yakın dönemde portföylerin sayısında bir artış olduğunu görmekteyiz. Posta hizmetlerinin elden çıkarılması arzu edildiği ve şirket haline getirilen PTT idaremizin karlılığının arttırılması düşüncesinin portföy sayısındaki artışta etkili olduğunu düşünüyorum. Ancak pul koleksiyonu yapanların sayısı zaten oldukça az iken bu tip çabaların tam tersi bir sonuca neden olacağı, koleksiyoncuların bir bölümünün koleksiyon yapmayı bırakacağı ve kısa vadede PTT gelirlerinin düşeceği görüşündeyim.

Portföyler ile ilgili koleksiyoncular açısından asıl sorun ise, üç bin ile on bin arasında basılan portföylerin içinde numaralı pul bulunanlarının kısa bir süre sonra PTT elinde kalmadığını görmekteyiz, ancak benzer bir durum içinde numaralı pul olmayan portföyler için söz konusu değil. Bu durumda pul koleksiyonu yapanların sınırlı sayıda ve numaralı basılan bu pullara koleksiyonlarında yer vermek isteyecekleri düşüncesi ile bu pulların toplu olarak satın alındığı şüphesi ortaya çıkmaktadır. Benim düşünceme göre bazı fırsatçıların toplu alımları sonucunda bu tip portföylerin satışa çıkışından kısa bir süre sonra, satışa çıktığı fiyatın dört, beş katına hatta bazen daha yüksek fiyatlar ile el değiştirdiği görülebiliyor. Bu neden ile PTT abonesi olurken portföy abonesi olmayı unutmamak gerekiyor.

Geçmiş dönemlerde de buna benzer olayların pul koleksiyoncularının başına geldiğini biliyoruz, PTT de tükenen pulların hemen arkasından fiyatlarının yükseldiği ancak kısa vadede gerçekleşen böyle durumlarda orta vadede fiyatların tekrar düştüğünü ve yüksek fiyatlardan pul satın alanların zarar ettiği pek çok örnek geçmişimizde bulunmaktadır. Bu nedenle koleksiyoncuların bir süre beklemek yerine panik içinde eksiklerini tamamlamaya çalışmaları halinde kazançlı olan sadece fırsatçılar olacaktır, aradan beş altı yıl geçtikten sonra bu gün yüksek fiyatlardan satılan portföylerin fiyatlarının azaldığı günleri hep birlikte yaşayacağımızı düşünüyorum.

Bir örnek olarak 1996 pul sergisi için hazırlanan pul pörtföyü gösterilebilir, PTT tarafından 5000 adet hazırlanan ve içinde iki adet dantelsiz ve numaralı pul bulunan bu portföyler sergi sırasında 60 dolar karşılığında satılmıştır. İçinde tematik pullarda bulunduğu için portföy yurt dışında da aranılmasına karşılık bugün aradan yirmi yıl geçmesine karşılık, koleksiyoncu sayısının azlığı nedeni ile fiyat artışı yüzde ellinin altında kalmıştır.

İçindeki pul ve zarfların ayrıca tek olarak ta satıldığı portföyler söz konusu olduğunda ise sadece karton bir kapak için koleksiyoncuların fazladan bir ücret ödemeleri anlamsızdır.

Pulların değerleri ve pulların katalog fiyatları

Pul kataloglarında verilen fiyatların koleksiyoncular tarafından koleksiyonlarına katılmak istenen en iyi durumdaki pullar için olduğunu belirtmeliyim. Pulun bir tek dantelinin eksik olması hatta sıradan seriler söz konusu olduğunda dantelin kısa olması dahi fiyat üzerinde etkilidir. Benzer şekilde pulun renklerinin basıldığı güne yakın mükemmelikte, zamkının yapıldığı gün olduğu gibi olması koleksiyoncular tarafından arzu edilen ve aranılan özellikleridir. Pulun zamkındaki küçük sarı noktalar, parmak izleri, pulun veya zamkının renginde değişmeler, kağıdında herhangi bir neden ile oluşan incelmeler, pulun katlanması veya kırılması, pulun fiyatını düşürecek hatta satılamaz duruma gelmesine neden olabilecektir.

Pul koleksiyonu yapanların aldıkları her pulun en iyi durumda olduğunu kontrol etmesi ve aldıkları pulları en iyi şartlarda korumaları koleksiyonlarının değerini belirleyici olacaktır.

Pul koleksiyonu yapmanın diğer koleksiyonculuk türlerine göre önemli bir farkı pulların fiyatlarının pul kataloglarında belirlenmiş olmasıdır. Bu genel ifadenin her zaman ve her şart altında doğru olmadığını belirtmek gerekiyor, kataloglarda verilen fiyatlar pulların değerleri yanında kataloğu yayınlayanların pul satış piyasasına yön verme niyetlerini de yansıtır dersek yanlış olmayacaktır. Günümüzde katalog yayınlayan tek kuruluş haline gelen İsfila kuruluşu yaptığı aylık müzayedelerde, bazı ürünlerde katalog fiyatına yakın fiyatları açılış fiyatı olarak belirlerken, bazı ürünlere yüzde beş civarında açılış fiyatını yeterli bulmaktadır dersek yeterli olur sanırım. Yurtdışındaki pul müzayedeleri sonuçlanınca satışların hangi fiyatlardan gerçekleştirildiği yayınlanırken, ülkemizde hiçbir müzayede kuruluşunun ne yazık ki müzayedelerinde gerçekleşen satış fiyatları hakkında bilgi vermemesi ise ülkemizdeki bir eksikliktir.

Açıkça söyleyecek olursak, kataloglarda belirlenen bazı fiyatların alıcıyı yanıltıp yüksek fiyat ile satış yapmak amacı ile belirlenmiş olabileceğini, düşük tutulan bazı fiyatların ise koleksiyoncuların elindeki değerli pulların ucuza kapatılabilmesi amacı ile düşük belirlenmiş olabileceğini her zaman aklınızın bir köşesinde bulundurmanız yararınıza olacaktır.

Basit bir deneme amacı ile katalog fiyatının düşük olduğunu düşündüğünüz bir pulu bir pul tüccarından almak istediğinizde verilen fiyatın yol gösterici olabileceğini hatırlatayım.

Değerli pullar nasıl anlaşılır ?

Sıkça duyduğumuz sorular değerli pulları nasıl anlarız veya pullarımın değerini nasıl öğrenebilirim sorularıdır. Tabi bu soruları soranların çoğunluğunu, ellerinde bulunan eski pulların değerini veya eski pulları nerede satabileceğini öğrenmek isteyen, kendilerine ait bir pul koleksiyonunun veya ailelerinden kendilerine geçen bir pul koleksiyonunun değerini öğrenmek isteyen ve genelliklede bu eski pulları, eski pul defterlerini veya pul koleksiyonlarını satıp büyük paralar almak beklentisi içinde olan kişilerin oluşturduğunu söyleyebiliriz.

Böyle pul dolu bir defterin ancak yüz, yüz elli liraya satılabileceğini, böyle bir satışın da ancak bununla ilgilenen bir alıcı bulabilirler ise söz konusu olduğu söylendiği zaman ise karşılarındakine inanmakta zorluk çektikleri de bir gerçek. Bir şehir efsanesi şeklinde kulaktan kulağa dolaşan, pul toplayan parası çok ama aklı az bazı kişilerin bir yerlerde yaşadığı şeklindeki inanış doğru değildir.

Günümüzde bilinçli ve sistemli olarak pul koleksiyonu yapan koleksiyoncuların büyük bir çoğunluğu bunu bir hobi olarak boş zamanlarını zevkli bir şekilde geçirmek için yapmaktadırlar, ve rahatlıkla bulunan pulları uygun fiyatlardan almak mümkün olmaktadır. Uygun fiyat derken elli sene önce basılmış serilerin üzerinde yazılı olan fiyatların altında fiyatlar ile el değiştirmesinden söz ediyorum.

değerli pul örneği osmanlı takse
Zamanında 25 kuruş yani çeyrek altın değerinde olan, sadece postacıların eksik ücret için kullandığı 44 katalog numaralı 1867 takse serisinden yüksek katalog fiyatlı pul

Çok değerli pullar efsanesinin temelinde ise, bazı gerçekten nadir ve dolayısı ile değerli pullar söz konusudur; ancak bu nadirliğin nedeni zaten zamanında da bu pulların normal bir kişi tarafından postahaneye gidip satın alınabilecek pullar olmamasıdır. Bu nedenle bu tip pullardan sizin elinizde tesadüfen bulunması olasılığı yok denilebilecek kadar azdır, ancak size değerli olduğu söylenen bir pul var ise, bunu bir pul kataloğu satın alarak kontrol edebilirsiniz, veya Konya Filatelistler Derneği sitesinde bulunan Pulhan kataloğunu kullanabilirsiniz, bu katalogdaki değerlerin bugünkü değerlere yakın olduğu söylenebilir. Yine de elinizde nadir bir pul olsa bile yüksek fiyatlar verip pul alan az sayıda koleksiyoncu olduğunu, gerçek fiyatın her zaman piyasada alıcı ile satıcının anlaşabildiği ve satışın gerçekleştiği fiyat olduğunu hatırlatayım.

Büyük bir olasılıkla elinizdeki pulların manevi değeri maddi değeri olan birkaç yüz liradan daha önemlidir, eğer pullar bir büyüğünüz tarafından toplandı ise onun bir zamanlar zevk ile topladığı pullara sizinde dokunmanızın ve eksiklerini tamamlayarak geliştirmenizin birkaç yüz liradan çok daha değerli olduğu düşüncesindeyim.

Pulların değerleri nasıl ve neden artar

Genel düşünce ve inanış pulların eskidikçe değerlerinin artacağıdır, bu düşünce ve inanış doğru değildir.  Bir şeyin değerini arz ve talep belirler, yani bir şeyi almak isteyenlerin sayısı çok satmak isteyenlerin sayısı az ise o şeyin fiyatı yükselir, tersine almak isteyenler az satmak isteyenler çok ise o şeyin fiyatı düşer, hatta alıcı bulmak dahi mümkün olmayabilir.

Pullar içinde aynı açıklamalar geçerlidir, pek çok pul koleksiyoncusu ikinci dünya savaşından sonra yaşanan refah artışı döneminde, yani 1950-1980 yılları arasında, ileride değerleneceği düşüncesi ile çok miktarda pul almışlar, bunu gören PTT idaresi ise basılan pul sayısını gittikçe arttırmış ve pulların posta geçerlilik sürelerini de kısaltmıştır. Sonuç olarak postada dahi kullanılamayan pullar günümüzde tabakalar ile satılmaya çalışılmakta ancak azalan koleksiyoncu sayısı nedeni ile alıcı bulunamamaktadır. Tersine 1990-2010 arası yakın döneme ait pullar bilinçlenen koleksiyoncular tarafından sadece bir adet koleksiyon amacı ile alındığı ve pul tüccarları tarafından dahi stok için satın alınmadığından bugün koleksiyonunda eksik olan bir pulu arayan koleksiyoncular tarafından nominal, yani üzerinde yazılı olan, değerin birkaç katı fiyat ile alınabilmektedir.

1950 yılı öncesi pullar için bir genelleme yapmak zor olmakla birlikte zamanında değerli olan yani üzerinde yazılı nominal fiyatı yüksek olan seriler o zor dönemlerde sınırlı sayıda alınabildiği için bugünde aranılan serilerdir ve değerlerinin diğerlerinden yüksek olduğu söylenebilir.

Günümüz pullarının da ileride koleksiyoncu sayılarının artması durumunda zor bulunacağını ve değerlerinin yükselebileceğini söylemek yanlış olmayacaktır.

Osmanlı pullarında ise nadir olan pulların pek çoğu, farklı kullanım amacı ile başka bir pulun üzerine yapılan sürşarj/üstbaskı ile oluşan pul serileridir. Pulun sahtesinin yapılmasının zor olmasına karşılık sahte üstbaskı yapmanın kolay olması nedeni ile o dönemlerde koleksiyoncularca aranan pulların sahteleri yapılmış olduğu için; günümüzde aldatılma endişesi ile, Osmanlı pulları toplayan koleksiyoncu sayısı son derece azdır. Fiyatın üstbaskı ile nasıl elli katına çıktığına bir örnek olarak aşağıda bulunan İsfila 2016 katalog sayfasına bakabilirsiniz.

scan0002
İsfila 2016 Kataloğundan bir bölüm. 217 numaralı pulun katalog fiyatı 35 lira iken aynı pulun üstbaskı yapılmış olanı, 224 numaralı pulun katalog fiyatı 2200 TL