Kurtuluş Savaşı Dönemi hava postaları

Dünya Savaşı sonrasında Yeşilköy işgalci güçler tarafından kullanılmaya başladığında, bazı uçaklar Maltepe’ye kaçırıldıysa da bu uçaklara daha sonra İngilizler el koydular. Konya hava üssünde bulunan az sayıdaki uçak Kurtuluş Savaşımızın başlaması ile Eskişehir’de oluşturulan Birinci Tayyare bölüğü ve Uşak’ta oluşturulan İkinci Tayyare bölüklerine gönderildiler. Savaşın ilk dönemlerinde işgalci güçlerin bazı uçaklarıda ele geçirilerek kullanıldı ise de olanaklar çok kısıtlıydı. Bu kısıtlı olanaklara karşın Kurtuluş Savaşımızın her cephesinde hava gücümüz yerini aldı.
Sakarya Meydan Muharebesi sonrasında sıra işgalci Yunan güçlerini Anadolu’dan çıkarmaya gelmişti, bu amaçla hava gücümüzün eksiklikleri giderilmeye çalışılıyordu. İtalyan ve Fransız güçleri Anadolu’yu terk edince onlar ile de ticaret yapma olanakları ortaya çıkmış oldu ve hava gücümüz hızlı bir şekilde desteklendi. 


1922 Antalya – Akşehir Hava Postası

Sağ tarafta kullanılan Antalya hava postası hatırası 7/2/38 kaşesi

Antalya Akhisar uçuşu sırasında hava postası taşıyan uçak
Antalya Akhisar uçuşu sırasında hava postası taşıyan
daha sonra hava kuvvetlerimizin pilot eğitimlerinde kullandığı Karga adı verilen
SAML Aviatik B.1 model uçak
Pilot Vecihi Bey

1921 yılı sonlarında İtalyanlardan SAML (Società Anonima Meccanica Lombarda) fabrikalarının Alman lisansı ile ürettiği bir adet Aviatik B.1 model keşif ve eğitim amaçlı uçak satın alındı. Antalya’ya getirilen bu uçağı Akşehir’e götürmek için gelen pilot Halil Bey Antalya’da hastalanarak hayatını kaybetti, bunun üzerine pilot Vecihi Bey uçağı götürmek için Antalya’ya geldi. 


Bu sırada İsmail Hakkı Okday tarafından 1338 üstbaskılı pulların yapılmasına benzer şekilde, izin alınmadan “Antalya tayyare postası hatırası 7/2/38” üstbaskısı yapılan pullar kullanılarak, 7 Şubat 1922 tarihinde bir hava posta taşıması gerçekleştirildi. 

Posta zaten daha önceden gönderildiği için, son anda verilenler ile  bu hatıra üstbaskısının yapılmasını düşünen askeri görevliler tarafından verilen çok az sayıda gönderi, önce basımevine gönderilerek üstbaskı yapıldıktan sonra, uçak ile Akşehir’e taşındı ve oradan normal posta ile yerlerine ulaştı.
Filatelist dergisinden Antalya-Akşehir hava postası ile gönderilmiş antiye kart

İsfila tarafından satılan önemli Türk aerofilatelisti Albert Haskiya koleksiyonundan
7 Şubat 1922 tarihinde Antalya’dan gönderilmiş hava postası



Hava postası ile giden çok az sayıdaki gönderinin yanında, büyük çoğunluğu hatıra amacı ile olmak üzere, toplamda yüz kadar parçaya “Antalya tayyare postası hatırası 7/2/38” sürşarjı yapıldığı söylenmektedir.
İsfila tarafından satılan önemli Türk aerofilatelisti Albert Haskiya koleksiyonundan
hatıra amacı ile hazırlanmış damgalı antiye kart
İsfila tarafından satılan önemli Türk aerofilatelisti Albert Haskiya koleksiyonundan
hatıra amacı ile üstbaskı yapılmış antiye kart
İsfila tarafından satılan önemli
Türk aerofilatelisti Albert Haskiya koleksiyonundan
hatıra amacı ile yapılmış damgalı dörtlü blok



Verilen örneklerde görülebildiği gibi bazı üstbaskılar baskı makinasında yapılmaya çalışılmış, başarılı olunamayınca daha sonrakilere elde kaşe şeklinde kullanılarak üstbaskı yapılmıştır.



1923 Edirne – İzmir Hava Postası
Havacılık tekniklerindeki gelişmeleri savaş sonrasında sivil havacılığa uyarlama çalışmaları başladı, italyan Caproni şirketide geliştirdikleri Ca.52 bombardıman uçağını, savaştan sonra dokuz yolcu alabilen B.1 adı verdikleri bir modele dönüştürerek Milano Roma arasında deneme uçuşları yaptı, daha sonra Italia adı verilen bu uçağı tanıtmak ve uzun mesafede denemek için bir dünya yolculuğu planladılar. Ancak Edirne’ye inen uçak bir daha çalışmayınca uçaktan vaz geçerek ülkemize bağışladılar.

Pilot Vecihi yanında makinist arkadaşları ile Edirne’ye geldi. Çalıştırdıkları uçağa bir kaç kez yolcular alarak Edirne üzerinde dolaştırdıktan sonra, 7 Haziran 1923 tarihinde Edirne’den yanlarında birkaç yolcu ve hatıra olarak damgalatılan birkaç kartpostal ile İzmir’e döndüler.

Italia adlı Caproni B.1 uçağı önünde Edirne’de çekilmiş fotoğraflar
Corinphila tarafından satılan önemli Türk aerofilatelisi koleksiyoncusu Robertson koleksiyonundan
pilot Vecihi Beyin Edirne’den İzmir’e uçakta taşıdığı
uçuştan sonra arkadaşına gönderdiği uçak resimli hatıra kartpostalı

İzmir’e dönünce pilot Vecihi Bey tarafından bastırılan tanıtım broşüründen bir parça
“Yakında posta ve yolcu nakline başlayacak olan ilk yolcu tayyaremiz” yazılı
Pilot Vecihi Bey asker kökenli olmadığı için Yeşilköy uçuş okulunda pilot eğitimlerine alınmamış, havacılık merakı yüzünden makinist eğitimi alarak Bağdat cephesinde uçak makinisti olarak savaşa katılmış, orada uçak kullanmaya başlamış, daha sonra savaş sırasında Yeşilköy’de pilot eğitimine alınmıştır. 1920 yazında Anadolu’ya geçmiş, Kuvay-ı Seyyare için keşif uçuşları ile başlayarak her cephesinde Kurtuluş savaşımıza katılmış ve İstiklal Madalyası ile ödüllendirilmiş olmasına karşın askeri kayıtlarda her zaman sivil pilot Vecihi diye anılmaktadır.
Daha sonraları Hürkuş soyadını alan havacılığımızın önemli karakterlerinden pilot Vecihi Bey’in maceraları Cumhuriyet dönemimizde de devam etmiştir. Devlet Hava Yolları tarafından satılan eski uçakları 1955 yılında satın alarak Hürkuş Hava Yolları adlı ilk özel uçak şirketimizin de kendisi tarafından kurulduğunu ve İstanbul Bursa arasında yolcu taşımacılığı yaptığını belirtmek isterim. 
Vecihi Hürkuş anısına 2010 yılında Beyoğlu ve Kadıköy’de düzenlenen
pul sergilerinde kullanılan özel anma damgaları